“Verlies van onze industrie is een serieuze dreiging”

“De giftige cocktail van de zeer plotseling ontstane energiecrisis in combinatie met de verslechterende geopolitieke verhoudingen zorgt ervoor dat de toekomst van de Europese industrie somber kleurt. En dat terwijl het perspectief voor een duurzame industriële toekomst lonkt. De-industrialisatie is inmiddels een serieuze dreiging en vraagt om een daadkrachtig antwoord”, luidt Hans Grünfeld de noodklok.

Amerika lanceerde in augustus 2022 de Inflation Reduction Act (IRA). Met dit steunpakket krijgen Amerikaanse bedrijven naar verwachting $216 miljard aan belastingvoordeel voor investeringen in schone energie, infrastructuur en industriële productie. Naar aanleiding hiervan pleitte de Eurocommissaris voor Mededinging ervoor om de Europese regels voor staatsteun onder de loep te nemen. Ook Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, riep tijdens het World Economic Forum op tot een krachtig Europees antwoord.

Ingewikkeld en traag

Grünfeld: “Wat we echt nodig hebben, is beleid om versnelde introductie van duurzame technieken, zoals waterstof, te realiseren. Nu zijn de Europese processen nog veel te ingewikkeld en daardoor te traag. Zet daar het Amerikaanse steunpakket eens tegenover. Daar zeggen ze heel simpel dat je belastingkorting krijgt als je iets goed doet voor de omgeving, de werkgelegenheid of het klimaat. Daarmee wordt het heel aantrekkelijk om investeringen in Amerika te doen.”

Hans Grünfeld
Algemeen Directeur
hg@vemw.nl | 0348 48 43 66

Koppositie veroveren

Als het aan de algemeen directeur van VEMW ligt, komt Europa dus snel met een antwoord. Daarnaast is het met name belangrijk dat de nationale overheid actief de randvoorwaarden stimuleert die nodig zijn voor de verduurzaming. “Ik denk dan vooral aan de infrastructuur. Het is van essentieel belang dat de Nederlandse overheid de aanlooprisico’s van bijvoorbeeld een infrastructuur voor waterstof gaat dragen. Dat is wat ons betreft een onmisbare stap om de transitie echt op gang te brengen. Het is bovendien een uitgelezen kans om op dit vlak een koppositie te veroveren. We hebben de bedrijven en we hebben de kennis. We missen alleen een overheid die een stuk verantwoordelijkheid pakt.” Als de overheid zo passief blijft, vreest Grünfeld dat groene investeringen weglekken naar de Verenigde Staten en grote delen van de industrie uit Europa verdwijnen. “Een gemiste kans, met zeer ernstige gevolgen.”

Dit schema laat de ketenafhankelijkheden zien vanuit de voedingsmiddelenindustrie. Voedingsmiddelen die verpakt moeten worden in papier (papierindustrie) en/of plastic (chemie) en die vervoerd moeten worden (brandstoffen). Productieprocessen die schoonmaak vereisen met chemicaliën (o.m. natronloog) en die beheerd moeten worden (dataverkeer). Al die processen vragen onder meer gas en elektriciteit. Eén schakel uit de keten halen kan grote gevolgen hebben!

Bron: FNLI

Economische kansen

Marcel Galjee is managing director van het groene waterstofbedrijf HyCC, The Hydrogen Chemistry Company. Hij deelt de zorgen van Hans Grünfeld over de dreigende de-industrialisatie van Nederland en Europa. “We zijn te veel gefocust op alleen CO₂-reductie. Dat is ook cruciaal, maar we zien daarbij vaak de economische kansen van een nieuwe energiestructuur over het hoofd.” Hij maakt de vergelijking met de windindustrie. Nederland was in de beginfase absolute koploper en had alle kennis in huis. De overheid was echter heel terughoudend en wilde bij het opschalen geen steun geven. “Het resultaat is dat nu vooral andere landen sterk zijn in windenergie en daar de economische vruchten van plukken.” Galjee is bang dat het scenario zich herhaalt als het gaat om groene waterstof. Hij weet dat Nederland een fantastische uitgangspositie heeft, maar ziet andere landen nu het voortouw nemen.

Marcel Galjee
Managing Director

Wegnemen risico’s

Het is volgens Galjee belangrijk dat de Nederlandse overheid leiderschap toont. “We moeten keuzes durven maken: wat willen we, welke industrieën horen daarbij en hoe kunnen we die ondersteunen. En dan gaat het absoluut niet alleen om financiële steun. Het gaat wat mij betreft ook om het wegnemen van risico’s en dan heb ik het bijvoorbeeld over de vergunningen. We moeten ons realiseren dat snelheid geboden is om onze duurzame ambities te kunnen realiseren.” De managing director van HyCC benadrukt dat we – als het nodig is – snelle stappen kunnen maken. Hij noemt de razendsnelle aanleg van de floating LNG-terminals in de Eemshaven daarvan een goed voorbeeld. “Je ziet dat als de druk maar hoog genoeg is, we wel degelijk vlot kunnen schakelen.”

Het tij keren

Marcel Galjee hoopt dat de Amerikaanse Inflation Reduction Act een bron van inspiratie voor Europa is. “Het is zo groots en veelomvattend: ik denk dat Europa wel met een fors antwoord móet komen.” Daarnaast hoopt hij dat ook het bedrijfsleven in actie komt. Ondernemers moeten volgens hem net zo goed leiderschap tonen en initiatieven durven nemen. Ondanks zijn zorgen over de dreigende de-industrialisatie heeft hij ook vertrouwen dat we het tij kunnen keren. “We hebben in het verleden al zoveel moois bereikt door publiek-private samenwerking. Denk aan de Rotterdamse haven, aan Schiphol of aan het technologiecluster rond Eindhoven: economieën die op wereldniveau presteren. Ik hoop dat de overheid beseft welke kansen er liggen en samen met het bedrijfsleven optrekt om aan een duurzame economie en een welvarend Nederland te bouwen.”