Bart van Moorsel, Statenlid provincie Overijssel:
Bart van Moorsel is namens het CDA Statenlid van Overijssel en heeft onder meer Water in zijn portefeuille. Hij vindt dat de provincie, samen met Vitens, op zoek moet naar creatieve oplossingen om het drinkwaterprobleem in de regio op te lossen. “Zoals we ons nu gezamenlijk inzetten voor de energietransitie, zo moet er wellicht ook een watertransitie op gang worden gebracht. En als het aan het CDA ligt, neemt de provincie daarbij veel meer de regie dan we dat in het verleden deden.”
Van Moorsel ziet net als Vitens dat de vraag naar water toeneemt en het aanbod aan drinkwater daarbij achterblijft. “Om natuurschade te voorkomen, moeten we zorgvuldig omspringen met het verlenen van nieuwe vergunningen voor waterwinning. Vitens richt zich met name op de winning van grondwater dat ze niet hoeven te zuiveren Maar er is genoeg grondwater beschikbaar dat je weliswaar moet zuiveren, maar dat wel geschikt is als bron voor drinkwater. En ook het gebruik van oppervlaktewater is beslist een interessante optie. Mijn opdracht aan Vitens luidt daarom: kijk verder dan alleen grondwater dat niet gezuiverd hoeft te worden. Bij elke afweging van een vergunning voor een nieuwe grondwaterbron zouden we wat mij betreft eerst moeten kijken of oppervlaktewater een alternatief is.”
Mijn opdracht aan Vitens luidt daarom: kijk verder dan alleen grondwater dat niet gezuiverd hoeft te worden
Om het waterprobleem in Overijssel aan te pakken, ziet Van Moorsel een belangrijkere rol weggelegd voor de politiek. “Ietwat gechargeerd gezegd, lijkt de provincie nu soms het uitvoeringsorgaan van Vitens.” Hij vindt dat juist de provincie de koers uit moet zetten voor de (drink)watervoorziening. “Nu staat te vaak het belang van Vitens centraal, terwijl we moeten kijken naar de bredere belangen van en binnen de provincie. Daarom is het beter dat wij als provincie de regie nemen en de keuzes maken. En dat zijn dan misschien niet altijd de beste keuzes voor Vitens, maar wel voor Overijssel.”
“Zo is het denkbaar dat een bedrijf zelf een vergunning aanvraagt voor het winnen van grondwater. Op veel plekken in de provincie is nog grondwater beschikbaar en vooral als het gaat om kleinere hoeveelheden – denk aan een kwart of half miljoen kuub per jaar – zou dat moeten kunnen.”
Om het Overijsselse vestigingsklimaat voor ondernemers aantrekkelijk te houden, is het volgens Van Moorsel ontzettend belangrijk dat het drinkwaterprobleem snel en goed wordt opgepakt. “Nu de eerste bedrijven de boodschap hebben gekregen dat ze niet aangesloten kunnen worden, is het vraagstuk actueler dan ooit.” Maar de oplossing ligt in zijn optiek niet alleen bij Vitens. Hij ziet ook kansen in het aanbieden van industriewater. Water van een mindere kwaliteit dan drinkwater en bijvoorbeeld geschikt als spoel- of proceswater. Daarnaast wil de provincie graag met ondernemers het gesprek aangaan om alternatieven te bespreken. “Zo is het denkbaar dat een bedrijf zelf een vergunning aanvraagt voor het winnen van grondwater. Op veel plekken in de provincie is nog grondwater beschikbaar en vooral als het gaat om kleinere hoeveelheden – denk aan een kwart of half miljoen kuub per jaar – zou dat moeten kunnen.”
Lange tijd was water een vanzelfsprekendheid: het was goedkoop en nooit op. Van Moorsel dringt erop aan dat we ons gaan realiseren dat water, net als fossiele energie, niet onbeperkt beschikbaar is. Hij hoopt dat ook ondernemers zelf creatief worden in het zoeken naar oplossingen. “Misschien heeft de buurman wel een groot dakoppervlak waar water opgevangen kan worden, dat kan dienen als proceswater”, geeft hij als voorbeeld. Het Statenlid benadrukt dat het aan de lokale overheden is om ondernemers daarbij te helpen en dit soort initiatieven niet onnodig te vertragen. “Als er een vergunning of aanpassing nodig is, moeten we snel in actie komen. Doorpakken, dat is nu het belangrijkste.”
Bart van Moorsel
Marike Bonhof, CFO Vitens:
Begin van dit jaar deed drinkwaterbedrijf Vitens een dringend beroep op de provincie Overijssel om de drinkwatervoorziening in de provincie veilig te stellen. In een brief aan de provincie schreef Vitens dat de leveringszekerheid van drinkwater in Overijssel onder druk staat. Marike Bonhof, CFO van Vitens, constateert dat de vraag naar drinkwater groeit, maar dat de mogelijkheden om grotere hoeveelheden water te winnen, achter blijven. “Dit probleem is echt urgent en moeten we gezamenlijk en duurzaam oppakken.”
Wat is er precies aan de hand in Overijssel?
“Nadat jarenlang de vraag naar drinkwater zeer stabiel bleef, is die sinds 2015 enorm aan het stijgen. Bovendien neemt de beschikbaarheid van water in sommige gebieden af als gevolg van de klimaatverandering. De totale hoeveelheid regenwater die in Nederland valt, is weliswaar voldoende, maar de neerslag valt lokaler en is veel vaker extremer. We kunnen het water onvoldoende vasthouden in natte periodes en daardoor is er schaarste in droge periodes. En dat in combinatie met de gestegen vraag, zet het drinkwatersysteem in Overijssel onder druk.”
Had Vitens dit niet zien aankomen?
“De klimaatverandering gaat sinds 2015 sneller dan wij hadden verwacht. Niemand had de extreem droge periodes in 2018, 2019 en 2020 voorspeld. En wie rekende erop dat wij nu in 2022 al weer op een recorddroogte zitten sinds 1976? Dus ja, we zijn door de snelheid van de klimaatverandering deels verrast.”
“We bespreken bijvoorbeeld met grootzakelijke klanten hoe zij water kunnen besparen en/of hergebruiken.”
Welke acties hebben jullie inmiddels ondernomen?
“Wij doen er bij Vitens alles aan om de levering van water zeker te stellen. Daarvoor bereiden we onze capaciteit uit, maar het verkrijgen van de vergunningen daarvoor kost veel tijd en we lopen aan tegen conflicterende belangen en wetgeving. We kijken overigens zeker niet alleen naar het vergroten van de capaciteit: ook het afremmen van de vraag krijgt serieuze aandacht. We bespreken bijvoorbeeld met grootzakelijke klanten hoe zij water kunnen besparen en/of hergebruiken. Overigens is het daarbij goed om ons te realiseren dat slechts 24% van het water gebruikt wordt door zakelijke klanten en 76% door huishoudens. Maar dat neemt niet weg dat bedrijven wel degelijk een verantwoordelijkheid hebben in het terugdringen en gepast verbruik van het drinkwater.”
Vitens wil meendenken over de mogelijkheden om water te besparen.
Vitens kon dit jaar voor het eerst niet altijd tegemoet komen aan drinkwateraanvragen van bedrijven. Wat kunnen jullie voor deze ondernemers betekenen?
“We kijken graag samen welke oplossingen er voorhanden zijn. Het is bijvoorbeeld goed om in kaart te brengen welk type water een bedrijf nodig heeft. Moet dat per se drinkwater zijn of kan dat ook water van een andere kwaliteit zijn? In dat geval kan wellicht rivierwater een oplossing zijn. We willen ook meedenken over hoeveel water er nu echt nodig is. Vaak blijken er nog best veel kansen te liggen om water te besparen. En als de behoefte minder groot is, is de kans dat wij kunnen leveren groter. Tot slot hebben sommige bedrijven vergunningen voor eigen waterbronnen en het is goed om deze naast die van ons te leggen en de waterwinning beter op elkaar af te stemmen.”
Wie is er aan zet om de waterproblematiek in Overijssel aan te pakken?
“We zijn allemaal aan zet! Wij bij Vitens moeten investeren in uitbreiding van de capaciteit, duurzaam watergebruik stimuleren en innovaties toepassen om het watersysteem toekomstbestendig te maken. Waterschappen kunnen ervoor zorgen dat we het water beter vasthouden. Provincies kunnen kijken of ze nieuwe vergunningen sneller kunnen verlenen en bestaande uitbreiden en bedrijven zoeken naar manieren om water te besparen. Alleen wanneer alle partijen hun verantwoordelijkheid nemen, kunnen we de levering van drinkwater ook op de langere termijn zeker stellen. We zijn in Nederland altijd gewend geweest aan het idee dat drinkwater vanzelfsprekend is. Dat is helaas niet meer het geval. Dit is een urgent probleem, dat we samen moeten oppakken.”
Kijkt Vitens ook naar het gebruik van oppervlaktewater, zoals de IJssel?
“Grondwater is een duurzame bron omdat de kwaliteit van het grondwater als bron goed is en de bodem de eerste natuurlijke filter is. De resterende zuivering kan daardoor beperkt zijn. Maar met het oog op de groeiende vraag en de klimaatverandering moeten we zeker op zoek naar alternatieven. De IJssel is zo’n alternatief en dus kijkt Vitens samen met anderen of we daar een grote productielocatie kunnen bouwen. Een ander initiatief is het infiltreren van gezuiverd rioolwater in de grond, waardoor de waterhuishouding beter in balans blijft. Uiteindelijk moeten we toe naar een circulair systeem, waarbij er net zoveel water in de grond komt als eruit gaat.”
Marike Bonhof
Google+