Elektriciteit & Gas
ACM wil vanaf 2027 de regulering van elektriciteits- en gasnetten veranderen om investeringen te versnellen. In plaats van outputregulering overweegt ACM inputregulering, waarbij netbeheerders vooraf zekerheid krijgen over vergoedingen. VEMW heeft ernstige twijfels over deze aanpassing en pleit voor behoud en aanscherping van de huidige methode om stabiliteit te waarborgen.
ACM wil regulering elektriciteits- en gasnetten over andere boeg gooien
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) werkt aan een nieuwe methode voor de regulering van elektriciteits- en gasnetten voor de periode vanaf 2027 (REG2027). Deze regulering moet zorgen voor eerlijke en doelmatige tarieven bij netbeheerders. Netbeheerders zijn monopolisten en hebben dus niet te maken met marktwerking. Regulering is daarom nodig, zeker omdat het om flinke bedragen gaat: in 2025 betalen regionale netgebruikers zo’n €7,9 miljard aan transportkosten en aangeslotenen op TenneT circa €2,6 miljard. VEMW is kritisch over de plannen voor een nieuwe reguleringsmethode.
Momenteel hanteert ACM een systeem van outputregulering. Dit betekent dat netbeheerders beoordeeld worden op hun prestaties. Voor de landelijke netbeheerders TenneT (elektriciteit) en GTS (gas) wordt een benchmark gebruikt, waarbij hun kosten en output vergeleken worden met die van buitenlandse netbeheerders. Regionale netbeheerders, zoals Liander, Enexis en Stedin, vallen onder maatstafregulering, waarbij hun kosten en prestaties onderling worden vergeleken.
Inputregulering
ACM wil de energietransitie versnellen en onderzoekt of de huidige methode voldoende ruimte biedt voor investeringen. Netbeheerders geven namelijk aan dat de bestaande regulering hun investeringsmogelijkheden beperkt. Dat zou leiden tot congestie op het elektriciteitsnet en lange wachttijden voor nieuwe of verzwaarde aansluitingen. ACM overweegt daarom de outputregulering te vervangen door een inputregulering. Daarbij worden de processen van de netbeheerders aan de voorkant getoetst en krijgt de netbeheerder zijn investerings- en operationele kosten via een kostplus-systematiek vergoed. Hierdoor zouden netbeheerders eerder zekerheid krijgen over hun vergoedingen en worden de risico’s kleiner.
Financieel vraagstuk
Volgens VEMW ligt de oorzaak van de investeringsproblemen echter niet bij de huidige reguleringsmethodiek. In Nederland is bewust gekozen voor publieke netbeheerders, die bij investeringen zelf verantwoordelijk zijn voor financiering, net als andere bedrijven en instellingen. De kosten van de energietransitie – zoals netverzwaring en aansluiting van zonneparken en windturbines – zijn enorm, maar het financiële vraagstuk ligt in eerste instantie bij de netbeheerders en hun aandeelhouders, niet bij de regulering. Voor gasnetten speelt een omgekeerde uitdaging: de vraag naar aardgas daalt, terwijl de kosten verdeeld moeten blijven. Dit vraagt om een heroverweging van de financiering, zonder extra lasten voor gebruikers.
Huidige regulering behouden en aanscherpen
VEMW heeft ernstige twijfels bij de voorgenomen, fundamentele, verandering van de regulering. Uit onderzoek van bureau SiRM blijkt dat de huidige outputregulering niet de oorzaak is van de problemen in het energiesysteem. Integendeel: het huidige systeem is voorspelbaar en wordt gewaardeerd door kredietbeoordelaars. Behoud ervan zorgt juist voor zekerheid en continuïteit in het systeem. De huidige regulering moet wel aangescherpt worden door assertievere inzet van de bestaande instrumenten die de ACM tot haar beschikking heeft. Denk hierbij aan het strenger toetsen van de investeringsplannen van de netbeheerders, innovatie bij netbeheerders stimuleren en transparante prikkels voor doelmatige inkoop van energie en vermogen introduceren. Daarnaast is het de vraag of elektriciteit en gas nog wel op dezelfde manier gereguleerd moeten worden, gezien hun uiteenlopende uitdagingen.
De komende tijd gaat ACM in overleg met netbeheerders en stakeholders om input te verzamelen voor de nieuwe regulering. VEMW is hier via klankbordgroepen nauw bij betrokken. Eind 2025 moet het concept voor REG2027 gereed zijn.