VEMW heeft in samenwerking met FME, VEMOBIN, VNCI, VGN, VNO-NCW en diverse industriële bedrijven, PwC gevraagd om de sociaaleconomische impact van zes industriesectoren te onderzoeken: raffinage, chemie, rubber & kunststof, basismetalen, papier en bouwmaterialen & glas. Deze basisindustrieën zitten in zwaar weer en daarvoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. VEMW-directeur Hans Grünfeld: “Door de hoge netwerkkosten - een verdubbeling in 2024! -, het vervallen van kortingen en vergoedingen voor elektro-intensieve bedrijven, de unieke Nederlandse CO₂-heffing en de dreiging van een plastic-heffing in ons land, is er geen sprake van een gelijk speelveld. De kosten zijn in Nederland veel hoger dan in omringende landen en die kunnen de bedrijven niet doorberekenen. Daar komt bij dat de randvoorwaarden voor investeren in verduurzamen, ontbreken. Denk aan netcongestie, onvoldoende beschikbaarheid van betaalbare, duurzame elektriciteit en het ontbreken van een waterstofinfrastructuur.”

Het onderzoek van PwC heeft concreet gemaakt dat het belang van de basisindustrie drieledig is: economisch belang, strategische relevantie en versneller van verduurzaming. Het economisch belang laat zich goed in cijfers uitdrukken: de zes sectoren zijn direct en indirect verantwoordelijk voor €60 miljard bruto toegevoegde waarde, 435.000 banen en €4,8 miljard belastingafdracht. “Daarmee is de economische impact van de basisindustrie wel duidelijk”, vindt Grünfeld. “Bedenk daarbij dat veel industrie bovendien in economisch kwetsbare regio’s zit en dat werk biedt aan 15 tot 20% van de beroepsbevolking.”

Het PwC-rapport geeft ook inzicht in het strategisch belang van de industrie. In 2022 werd 85% van de vraag naar eindproducten gedekt door productie binnen de Europese Unie. “Het is belangrijk dat dit cijfer niet omlaag gaat”, benadrukt Grünfeld. “Zeker als je bedenkt dat de Europese Unie 35 producten uit de Nederlandse basisindustrie ziet als kritieke producten waarover we in Europa controle moeten houden. Nederlandse industrieën hebben concrete plannen om meer kritieke producten te maken. Zo wil Nyrstar germanium gaan produceren, een stof die nodig is om onder meer nachtkijkers te maken. We hebben de industrie echt nodig als we meer op eigen benen willen staan en onze eigen veiligheid willen waarborgen.”

Het derde belang dat het rapport van PwC beschrijft, is de rol van de industrie in de verduurzaming. De industrie heeft het volume om bijvoorbeeld waterstof grootschalig toe te passen en om voldoende afname van wind op zee te garanderen. “Maar dat is niet alles. Voor een circulaire economie hebben we bedrijven nodig die glas, kunststof en papier recyclen. Je ziet bovendien dat de industrie een belangrijke bijdrage levert aan de innovatie. Wist je bijvoorbeeld dat 13% van de patentaanvragen afkomstig is uit de basisindustrie? Van die innovaties profiteren uiteindelijk ook andere bedrijven.”

Nu het belang van de Nederlandse (basis)industrie duidelijk is, is de vraag wat er nodig is om te voorkomen dat deze bedrijven verdwijnen. Grünfeld: “Op korte termijn moeten we het gelijke speelveld herstellen en de hoge energie- en netkosten compenseren. Er moet een alternatieve bekostiging komen voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet, de huidige CO₂-heffing moet worden aangepast en de voorgenomen plastic-heffing moet van tafel. Wij dringen erop aan dat het kabinet in de voorjaarsbesluitvorming met concrete maatregelen komt. Zonder snelle ingrepen dreigt de industrie te verdwijnen en dat heeft grote en onomkeerbare economische en strategische gevolgen en belemmert de verduurzaming van onze samenleving.”